Zbliżający się 3 marca to dla nas data szczególna. Dla nas czyli wszystkich piszących (nie tylko literaturę piękną, ale również tematykę historyczną) i czytających lub z drugiej strony dla nas odpowiadających za czytelnictwo w Polsce (to akurat piszę jako nauczyciel-bibliotekarz). 3 marca to wielkie święto, rocznica, Międzynarodowy Dzień Pisarzy. Warto więc skorzystać z okazji i pochylić się nad ustawicznym w Polsce w ostatnich latach problemem polegającym na spadku poziomu czytelnictwa. A problem ten jest istotny nie tylko dla samego państwa. Również ważny jest dla pisarzy, którzy tworzą przecież dzieła nie po to, aby stały zakurzone na magazynowych półkach wydawnictw, lecz w celu ich nabycia przez potencjalnych czytelników.

Na ten moment chciałbym zwrócić uwagę – jako m.in. nauczyciel-bibliotekarz – na dwie istotne kwestie łączące się ze sobą. Zacznę swoje wywody od raportu przygotowanego przez TNS Polska dla Biblioteki Narodowej pt. „Stan Czytelnictwa w Polsce w 2014 roku”, a konkretnie od nieco innych wniosków płynących moim zdaniem z tegoż raportu niż podkreślają to jego autorzy. Ich zdaniem poziom odsetka czytelników w Polsce ustabilizował się. Oczywiście, to nie podlega żadnej dyskusji, ale czy nikt z elit tego kraju, decydentów politycznych nie zauważa, iż poziom tej stabilizacji jest na niebotycznie niskim poziomie. Czy nikt już nie pamięta o danych z początku XXI wieku, gdy już wtedy wielu światłych Polaków przeżywało niepokojące trendy jakie następowały wśród polskiego społeczeństwa.

Nie będę zalewał tutaj czytających moje wypociny danymi statystycznymi, gdyż to wszystko jest w raporcie – z resztą zachęcam do przeczytania !!! – to chociaż poprawią się rubryki w kwestii regularnego czytania dłuższych tekstów – żart. Raport dostępny jest pod linkiem: http://www.bn.org.pl/download/document/1422018329.pdf.

Swoją drogą czytając dalsze strony raportu pojawia się kolejny wniosek autorów z którego wynika, iż w 16 % gospodarstw domowych nie ma żadnych książek !!! To już zgroza, no bo jak wytłumaczyć taki stan. Rodzice z takich domów musza się chyba dobrze nagimnastykować, żeby swoim pociechom wytłumaczyć powód nie posiadania w ogóle domowego księgozbioru. A może akurat ich dzieci nie dopytują się o to, może same już nie czytają idąc w ślady rodziców … może.

Inną istotną kwestią, która niezwykle łączy się z poprzednimi moim rozważaniami dotyczącymi raportu, jest podejście decydentów politycznych w Polsce do bibliotek szkolnych. Traktują oni wspomniane biblioteki z przymrużeniem oka, a najlepiej to chcieliby, żeby ich w ogóle nie było, wtedy być może skończyłyby się trudne pytania kierowane pod ich adresem. Nikt z polityków nie zastanawia się jak poprawić czytelnictwo w Polsce, a gdy już powstają mądre w swojej idei programy/projekty, to niestety ich wykonanie, wdrożenie w życie pozostaje fatalne, wręcz ociera się o granicę absurdu. Mowa np. o największym od lat Narodowym Programie Rozwoju Czytelnictwa na lata 2014-2020 Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w którym na 15 długofalowych działań wartych przeszło 1 mld złotych nie uwzględniono żadnej biblioteki szkolnej choćby na złotówkę! Szok prawda? Z wielkiej kasy na rozwój czytelnictwa ani grosza nie dostają biblioteki szkolne, czyli te które są dla większości czytelników w Polsce biblioteką pierwszego kontaktu. Powód tego idiotyzmu jest prosty. Program jest adresowany tylko i wyłącznie do bibliotek publicznych, a nie do szkolnych, gdyż te podlegają MEN, a nie Ministerstwu Kultury i Dziedzictwa Narodowego, de facto autorowi programu. Protesty, apele, listy … wszystko to posypało się na głowę ministrów odpowiednich resortów. Niby nawet zadziałało i od stycznia obecnego roku 2015 miała nastąpić w tym aspekcie zmiana, ale tak naprawdę czas pokaże czy w tym względzie rzeczywiście coś się zmieniło na lepsze. Niestety podstawą poprawy czytelnictwa są: środki finansowe i nasze – sensie nauczycieli-bibliotekarzy – starania. Bez pieniędzy obróconych na zakup nowości wydawniczych, multimedialnych, nie uda się sprostać rywalizacji o czytelników z tak potężnymi przeciwnikami odrywającymi ludzi od książek jak gry na konsolę, smartfony, Facebook i wiele tym podobnych nowości XXI wieku. Jeżeli bibliotekarze w odpowiedni sposób wystarają się o środki na zakup nowości wydawniczych, wtedy będziemy mogli jako społeczeństwo podjąć rękawicę, stoczyć bój o czytelnika, pokazać ludziom, że literatura to zysk w postaci kreatywnego i sprawnego myślenia, rozszerzenia światopoglądu, czy przeciwstawienia odmóżdżeniu uczniów i absurdalnego stosowania się jedynie do klucza. Na tym zakończę swoje przemyślenia i postawię kropkę, aby do problemu powrócić bliżej 3 marca z nowymi refleksjami dotyczącymi słabości czytelnictwa w Polsce.

nasze przygotowania do Międzynarodowego Dnia Pisarzy (trochę słaby aparat i kiepskie światło za co najmocniej przepraszam)