Sięgając po książkę „Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej” Sławomira Kopra liczyłem na sporą dawkę interesującego tekstu. Ze względu na wypełnienie czasu wolnego innymi zajęciami poświęciłem na tą publikację czas jedynie jeżdżąc warszawskim metrem do pracy. W związku z tym, pomimo różnych utrudnień, których opis pozwolę sobie pominąć w niniejszej recenzji, książka Kopra po raz kolejny dostarczyła mi wielu emocji i przyjemności. Autor znów zachwycił mnie epoką dwudziestolecia międzywojennego wprowadzając nie tylko w życie prywatne elit politycznych i artystycznych, ale także zwykłych ludzi.

Publikacja Kopra składa się z 11 rozdziałów w których przedstawił on wiele sensacji jakie targały życiem codziennym Polaków po odzyskaniu niepodległości. Wspomniane sensacje dotyczyły zarówno spraw politycznych, jak również społecznych. Do tych pierwszych zaliczymy m. in. zamach na prezydenta Gabriela Narutowicza, sprawę tajemniczego zaginięcia generała Włodzimierza Zagórskiego, proces brzeski, aferę żyrardowską, drugie małżeństwo podstarzałego prezydenta Mościckiego z dużo młodszą od siebie partnerką, założenie obozu w Berezie Kartuskiej, cenzurę polityczną w wykonaniu Piłsudczyków czy samobójstwo najbliższego współpracownika marszałka Józefa Piłsudskiego Walerego Sławka. Wśród tych drugich tematów pojawiły się takie perełki jak działalność pisarza Boya-Żeleńskiego czy sprawa kryminalna Gorgonowej.

Jak można dostrzec spektrum różnorodności tematów było znaczne, ale i tym razem autor wywiązał się ze swojego zadania doskonale. Koper sam określił tą publikację, iż jest „to książka o ciemnych sprawach Drugiej Rzeczypospolitej […] Taka książka musiała powstać […] Dotychczas pisałem o blaskach epoki”. I rzeczywiście tak było, ale każda epoka ma niczym moneta dwie strony i dobry historyk nie powinien żadnej z nich pominąć. Pisząc tą pozycję autor zmierzył się z kilkunastoma sprawami, którymi żyło społeczeństwo polskie w okresie międzywojennym. Jak Koper sam stwierdził, jest to przegląd, świadectwo ciemnych kart Drugiej Rzeczypospolitej w szczególny sposób wybranych do tej publikacji. Starał się bowiem nie powielać tego co już napisał on sam w innych swoich książkach lub inny historyk. Oczywiście po przeczytaniu kilku dzieł Kopra, dla mnie jest to jego czwarta publikacja, i gdy ktoś nie narzeka na brzegi w pamięci, można nabrać przekonania, iż przynajmniej kilka wątków już się pojawiło w innych pozycjach tegoż autora. Rzeczywiście tak jest, ale są to luźne napomknienia autora wyjaśnione szerzej tylko w jednym z jego dzieł. Poza tym należy pamiętać chyba o najważniejszym, że twórczość Sławomira Kopra nosi głównie znamiona popularnonaukowe. Owszem można dostrzec walory naukowości, przypisy i bibliografię, ale przede wszystkim głównym celem autora było opisanie wielu różnych odcieni epoki okresu międzywojennego nowopowstałego państwa polskiego.

Krótko jeszcze zatrzymam się nad tematyką, gdyż jest ona, oprócz doskonałego języka,  najważniejszym magnesem niniejszej książki. Niby wszystko co się pojawia, już gdzieś zostało opisane, zbadane, w stopniu większym lub mniejszym – pobieżnie, a jednak czyta się tą publikację jednym tchem. Chlubą państwa polskiego z pewnością nie było w okresie Drugiej Rzeczypospolitej prześladowanie opozycji przez obóz sanacyjny, aczkolwiek niezwykle barwnie Koper ubrał w słowa gimnastykę więźniów w ludzkiej urynie lub ich wypróżnianie się w krótkim czasie 4,5 sekundy! według szokującej, nawet dzisiaj po wielu latach, komendy „raz, dwa, trzy, trzy i pół, cztery”. Interesująco się również przedstawia afera żyrardowska w której kapitał francuski wyciskał robotników polskich jak sok z cytryny oraz niezwykle sprawnie wyprowadzał z nad Wisły pieniądze. Ponadto dobór tematów raczej nie zaskoczy większości czytelników lubiących tego typu twórczość. Chwilami czułem się jakbym czytał dobrze napisanego brukowca, tylko po pierwsze nie współczesnego a z okresu międzywojnia oraz po drugie nie dla każdego ze względu na różnicę w cenie (zamiast dzisiejszych 4 lub 5 zł to ok. 20 zł). Świadczy o tym wybór tematyki: zamachy na przedstawicieli władzy  (jawne lub przeprowadzone skrycie przez obywateli bądź inne koterie polityczne), wojna polsko-polska, czyli walka władzy sanacyjnej z opozycją, afery kryminalne, finansowe, śluby podstarzałych panów z młodymi panienkami/paniami, samobójstwa, działania polegające na interwencjach cenzuralnych, romanse, romansiki i zmiany partnerów. Słowem życie w międzywojniu po raz kolejny zostało opisane przez Sławomira Kopra niezwykle barwnie, tak że nie można się od niniejszej publikacji oderwać od pierwszej strony do ostatniej. Pozostaje mi wobec tego serdecznie polecić wszystkim miłośnikom ciekawych książek publikację absolwenta wydziału historycznego Uniwersytetu Warszawskiego Sławomira Kopra pt. „Afery i skandale Drugiej Rzeczypospolitej” !